ต้นปลาไหลเผือกแฮพันชั้น, ตุงสอ, คะนาง, ชะนาง, หยิบบ่อถอง, ตรึงบาดาน, เพียก, Eurycom longifolia Jack./ Simaroubaceae
หว้าป่า , หว้าขี้นก ,หว้าขาว Eugenia cumini
- มีมากทั้งในอินเดีย พม่า ไทย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์
- โดยมากมีลูกเล็กสีม่วงดำ แต่บางแห่งมีลูกโตเท่าไข่นกพิราบ กิ่งและดอกหว้าถือเป็นไม้มงคลของชาวพม่า และหมายถึงความสำเร็จหรือชัยชนะ
- มีการกล่าวถึงต้นหว้าในตำนานทางพระพุทธศาสนา หลายแห่ง
- ชมพูทวีป ในภาษาบาลีคือ ดินแดนแห่งต้นหว้า เป็นแดนเกิดของเหล่าพระพุทธเจ้าทั้งหลายทั้งในอดีต ปัจจุบันและอนาคต
กระวาน
- กระวานดำ, กระวานแดง, กระวานขาว , กระวานจันทร์, กระวานโพธิสัตว์ Siam Cardamom, Camphor Seed, Amomum krervanh Pierre
- ไม้ล้มลุก ขึ้นในป่าชื้น บริเวณไหล่เขาสูง มีเหง้าใต้ดิน
- ไม่มีก้านใบ ดอกช่อแทงจากเหง้า
- ใช้ผลเป็นยาขับลม รักษาโรคท้องอืด-เฟ้อ , ใช้เป็นเครื่องเทศแต่งกลิ่นอาหาร
ปอหูช้าง
กระวานขาว
กระปรอก, กระปรอกว่าว, กูดขาฮอก, เช้าวะนะ, พุดองแคะ, เดาน์กาโละ, ใบหูช้าง, สไบนาง, สะโมง, หัวว่าว
-Drynaria quercifolia ( L.) J. Sm.
- เฟิร์นอิงอาศัย เหง้าทอดยาว
- พุ่มของมันเป็นแอ่งเก็บเศษใบไม้ร่วงหล่นเอาไว้ ใบไม้เหล่านี้จะค่อยๆผุสลาย และปล่อยธาตุอาหารออกสู่รากของพวกมันโดยตรง ทำให้เฟิร์นชนิดนี้มีชีวิตอยู่ได้ โดยที่พวกมันไม่ต้องไปเบียดเบียนต้นไม้อื่น
- ด้วยความสามารถนี้ ทำให้พวกมันไม่ต้องหยั่งรากลงพื้นดินโดยตรงก็ได้ แต่จะเกาะอยู่กับต้นไม้อื่น ซึ่งเรียกว่าไม้อากาศ
- ใบแก้แผลเนื้อร้ายและแผลพุพอง
กล้วยไม้ ชื่อ เอื้องสาย, เอื้องสายน้ำเขียว บริเวณน้ำตกช้างหมอบ
Dendrobium crepidatum Lindle.& Paxt.
ออกดอก กพ- เมย
- พบที่ป่าดิบแล้งในภาคเหนือ-ตะวันออกเฉียงเหนือ-ตะวันตกและตะวันออก
- กระจายพันธ์ ที่อินเดีย เนปาล สิกขิม ภูฐาน จีน ลาว เวียตนาม
หวายเป็นพืชตระกูลปาล์ม
- ผิวหวายเป็นวัตถุดิบในการทำเครื่องจักสาน การทำเครื่องเรือน และใช้ผูกมัดได้เหมือนเชือก
- มีความเหนียว ทนทาน ยืดหยุ่นดีกว่าไม้ไผ่ ลำต้นหวายดัดโค้งงอได้ ด้วยการผ่านความร้อน
- ชอบที่ร้อนชื้น มีผนตกชุก แหล่งหวายมักอยู่ภาคใต้
- ประเทศไทยมีหวายประมาณ ๔๐ ชนิด
หว้าป่า , หว้าขี้นก ,หว้าขาว Eugenia cumini
- มีมากทั้งในอินเดีย พม่า ไทย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์
- โดยมากมีลูกเล็กสีม่วงดำ แต่บางแห่งมีลูกโตเท่าไข่นกพิราบ กิ่งและดอกหว้าถือเป็นไม้มงคลของชาวพม่า และหมายถึงความสำเร็จหรือชัยชนะ
- มีการกล่าวถึงต้นหว้าในตำนานทางพระพุทธศาสนา หลายแห่ง
- ชมพูทวีป ในภาษาบาลีคือ ดินแดนแห่งต้นหว้า เป็นแดนเกิดของเหล่าพระพุทธเจ้าทั้งหลายทั้งในอดีต ปัจจุบันและอนาคต
กระวาน
- กระวานดำ, กระวานแดง, กระวานขาว , กระวานจันทร์, กระวานโพธิสัตว์ Siam Cardamom, Camphor Seed, Amomum krervanh Pierre
- ไม้ล้มลุก ขึ้นในป่าชื้น บริเวณไหล่เขาสูง มีเหง้าใต้ดิน
- ไม่มีก้านใบ ดอกช่อแทงจากเหง้า
- ใช้ผลเป็นยาขับลม รักษาโรคท้องอืด-เฟ้อ , ใช้เป็นเครื่องเทศแต่งกลิ่นอาหาร
ปอหูช้าง
กระวานขาว
กระปรอก, กระปรอกว่าว, กูดขาฮอก, เช้าวะนะ, พุดองแคะ, เดาน์กาโละ, ใบหูช้าง, สไบนาง, สะโมง, หัวว่าว
-Drynaria quercifolia ( L.) J. Sm.
- เฟิร์นอิงอาศัย เหง้าทอดยาว
- พุ่มของมันเป็นแอ่งเก็บเศษใบไม้ร่วงหล่นเอาไว้ ใบไม้เหล่านี้จะค่อยๆผุสลาย และปล่อยธาตุอาหารออกสู่รากของพวกมันโดยตรง ทำให้เฟิร์นชนิดนี้มีชีวิตอยู่ได้ โดยที่พวกมันไม่ต้องไปเบียดเบียนต้นไม้อื่น
- ด้วยความสามารถนี้ ทำให้พวกมันไม่ต้องหยั่งรากลงพื้นดินโดยตรงก็ได้ แต่จะเกาะอยู่กับต้นไม้อื่น ซึ่งเรียกว่าไม้อากาศ
- ใบแก้แผลเนื้อร้ายและแผลพุพอง
กล้วยไม้ ชื่อ เอื้องสาย, เอื้องสายน้ำเขียว บริเวณน้ำตกช้างหมอบ
Dendrobium crepidatum Lindle.& Paxt.
ออกดอก กพ- เมย
- พบที่ป่าดิบแล้งในภาคเหนือ-ตะวันออกเฉียงเหนือ-ตะวันตกและตะวันออก
- กระจายพันธ์ ที่อินเดีย เนปาล สิกขิม ภูฐาน จีน ลาว เวียตนาม
หวายเป็นพืชตระกูลปาล์ม
- ผิวหวายเป็นวัตถุดิบในการทำเครื่องจักสาน การทำเครื่องเรือน และใช้ผูกมัดได้เหมือนเชือก
- มีความเหนียว ทนทาน ยืดหยุ่นดีกว่าไม้ไผ่ ลำต้นหวายดัดโค้งงอได้ ด้วยการผ่านความร้อน
- ชอบที่ร้อนชื้น มีผนตกชุก แหล่งหวายมักอยู่ภาคใต้
- ประเทศไทยมีหวายประมาณ ๔๐ ชนิด
ชมพู่ป่า ที่ โสกใหญ่ (ผาดำ-นมนาง)
กล้วยไม้ป่า - เอื้องสิงห์โตเล็ก และ เอื้องข้อต่อ
กล้วยไม้ป่า - เอื้องสิงห์โตเล็ก และ เอื้องข้อต่อ
กล้วยไม้ป่า เอื้องข้อต่อรังแตน
ลูกหมาก ลักษณะเหมือน บาตรพระแคระ
ซากกล้วยไม้ป่า ชื่อ หนวดแขก
เอื้องใบไผ่
ว่านพญาร้อยรู
กล้วยไม้ เปียหมวย
เถาวัลย์สายพานช้าง
ดอกกระวานแดง
ลูกระกำแดง
ปอแดง หรือ ปอขี้แตก
หมากนก } Sterculia guttata Roxb.
มะเขือปู่, มะปู่,หมักอึก,หมากอึก
Solanum stramonifolium Jacq
- ไม้พุ่ม สูง ๑-๒ เมตร
- ผิวของผลมีขนยาวหนาแน่น ผลสุกสีเหลืองแกมน้ำตาล
ดอกแคป่า
แค, แคทุ่ง ,แคขาว, แคนา
Dolichandrone serrulata( DC.)Seem.
ไม้ยืนต้น เกิดตามริมน้ำ ป่าโปร่ง ท้องทุ่งนา
- ดอกมีกลิ่นหอม บานตอนกลางคืน นำมาลวกกินเป็นผัก
สะตอป่า
ดอกไม้ป่าสีฟ้า-น้ำเงิน
กล้วยไม้ดินในเหว
Spathoglottis eburnean (ดอกสีขาว)
- กล้วยไม้ดินผลัดใบตามฤดูกาล
- พบในป่าแถบปราจีนบุรีและนครนายก
กล้วยโทนสุก ฝานให้ดู ข้างใน มีเมล็ด .ลิงและหมูป่ากิน มนุษย์ไม่ยอมกิน
- อาแพละ, กล้วยศาสนา , กล้วยหัวโต Ensete, Musa glauca Roxb./Musaceae
- พืชล้มลุก ลำต้นเทียมสูง ๖ เมตร
- กาบลำต้นสีเขียว
- ผลอยู่รวมเป็นหวีภายในปลี
- พบในป่าแถบภาคเหนือ-ตะวันออกเฉียงเหนือ
- ออกดอกติดผลเดือน มิย- ตค
ลููกมะละกอป่า
ลูก บัวผา
ต้นขุนทา (เถาวัลย์)
ดอกเข็มป่าสีขาว
ต้นบรรไดลิง
ซากกล้วยไม้ป่า ชื่อ หนวดแขก
เอื้องใบไผ่
ว่านพญาร้อยรู
กล้วยไม้ เปียหมวย
เถาวัลย์สายพานช้าง
ดอกกระวานแดง
ขนุนป่า รสชาติเปรี้ยว ทานเป็นยาระบาย
ลูกระกำแดง
ปอแดง หรือ ปอขี้แตก
หมากนก } Sterculia guttata Roxb.
มะเขือปู่, มะปู่,หมักอึก,หมากอึก
Solanum stramonifolium Jacq
- ไม้พุ่ม สูง ๑-๒ เมตร
- ผิวของผลมีขนยาวหนาแน่น ผลสุกสีเหลืองแกมน้ำตาล
ดอกแคป่า
แค, แคทุ่ง ,แคขาว, แคนา
Dolichandrone serrulata( DC.)Seem.
ไม้ยืนต้น เกิดตามริมน้ำ ป่าโปร่ง ท้องทุ่งนา
- ดอกมีกลิ่นหอม บานตอนกลางคืน นำมาลวกกินเป็นผัก
สะตอป่า
ดอกไม้ป่าสีฟ้า-น้ำเงิน
กล้วยไม้ดินในเหว
Spathoglottis eburnean (ดอกสีขาว)
- กล้วยไม้ดินผลัดใบตามฤดูกาล
- พบในป่าแถบปราจีนบุรีและนครนายก
กล้วยโทนสุก ฝานให้ดู ข้างใน มีเมล็ด .ลิงและหมูป่ากิน มนุษย์ไม่ยอมกิน
- อาแพละ, กล้วยศาสนา , กล้วยหัวโต Ensete, Musa glauca Roxb./Musaceae
- พืชล้มลุก ลำต้นเทียมสูง ๖ เมตร
- กาบลำต้นสีเขียว
- ผลอยู่รวมเป็นหวีภายในปลี
- พบในป่าแถบภาคเหนือ-ตะวันออกเฉียงเหนือ
- ออกดอกติดผลเดือน มิย- ตค
ลููกมะละกอป่า
ลูก บัวผา
ต้นขุนทา (เถาวัลย์)
ดอกเข็มป่าสีขาว
ต้นบรรไดลิง
ดอกประดู่
ประดู่ Plerocapus indicus
- พรรณไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ลำต้นมีความสูง ๒๕ เมตร เปลือกลำต้นสีน้ำตาลเข้ม หรือสีดำคล้ำ
- ในยางไม้มีสาร Gum Kino ใช้เป็นยาแก้โรคท้องเสีย
กล้วยไม้ ชื่อ หางสิงห์
ต้นบัวผา .
ประดู่ Plerocapus indicus
- พรรณไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ลำต้นมีความสูง ๒๕ เมตร เปลือกลำต้นสีน้ำตาลเข้ม หรือสีดำคล้ำ
- ในยางไม้มีสาร Gum Kino ใช้เป็นยาแก้โรคท้องเสีย
กล้วยไม้ ชื่อ หางสิงห์
ต้นบัวผา .
ต้น-ดอกแก้ว
แคป่า สีส้ม
แคป่า สีส้ม
ลูกบัวผา เริ่มสุก
ต้นบัวผา
ต้นบัวผา
ฝักสะตอป่า
ต้นหญ้าปักกิ่ง
ว่านงู
เอาหัวบด ทาที่แผลงูกัด เพื่อถอนพิษ
มะค่า
ภาพบน: เมล็ดมะค่าแห้ง
ภาพกลาง: ฝัก มะค่า
ภาพล่าง: ผ่าเห็นส่วนในของฝักมะค่า
ต้นหญ้าปักกิ่ง
ว่านงู
เอาหัวบด ทาที่แผลงูกัด เพื่อถอนพิษ
มะค่า
ภาพบน: เมล็ดมะค่าแห้ง
ภาพกลาง: ฝัก มะค่า
ภาพล่าง: ผ่าเห็นส่วนในของฝักมะค่า
เมล็ดของดอกเข็มป่า
มะลิวัลย์ หรือ มะลิป่า
Angle-hair Jasmine, Jasminum adenophyllum Wall.Ex C.B.Clarke
ถินกำเนิด: จีน อินเดีย
- เป็นไม้เลื้อยขนาดเล็ก
- ออกดอกตลอดปี ดอกให้กลิ่นหอมอ่อนๆตลอดวัน
- รากใช้ถอนพิษต่างๆ
กระดังงา-การะเวกป่า
เห็ดหูหนู
ต้นกระวาน
Angle-hair Jasmine, Jasminum adenophyllum Wall.Ex C.B.Clarke
ถินกำเนิด: จีน อินเดีย
- เป็นไม้เลื้อยขนาดเล็ก
- ออกดอกตลอดปี ดอกให้กลิ่นหอมอ่อนๆตลอดวัน
- รากใช้ถอนพิษต่างๆ
กระดังงา-การะเวกป่า
เห็ดหูหนู
ต้นกระวาน
ต้นตะขบ
ตะขบควาย , East Indian plum, Flacourtia jangomas( Lour) Ransch
- ต้นไม้ขนาดกลาง
- ผลมีเนื้อหลายเมล็ด รสหวานปนฝาด กินได้ เมื่อสุกสีแดงอมดำ
- เนื้อไม้ทำยาแก้ท้องร่วงเป็นบิด มูกเลือด
- พบตามป่าราบ
เห็ดจมูกหมู ข้างในเป็นวุ้น กินได้
สุกรมัททวะ
- เป็นเห็ดชนิดหนึ่งเหมือนจมูกหมู งอกจากไม้ที่ล้มเปื่อย ผุพังที่เกือบจมดินมาเป็นเวลานานหลายปี
- ผู้คนเดินป่า ถ้าหิวน้ำ จะเอามีดตัดระหว่างไม้กับดอกเห็ด พอตัดขาดจะมีน้ำไหลโกรกออกมา
- น้ำในเห็ดบริสุทธิ์ จืดสนิท ใสสะอาด ถ้าตัด ๓-๔ดอกจะได้น้ำประมาณ ๑ แก้ว
- เมื่อผ่าเห็ดออก จะเหมือนฟองน้ำขาวใส รูปภายนอกสีเทาเกือบดำ เหมือนเนื้หมูป่า
- เห็ดนี้งอกเป็นกลุ่ม อย่างน้อย ๑๐-๒๐ ดอก พอถึงหน้าแล้ง ไม้ที่งอกจะดูดน้ำจากดอกเห็ดคืน ทำให้ดอกเห็ดเหี่ยวเล็กลงและผุเปื่อยไป
ต้นกระวาน
เห็ดหมวกขาว
ว่านพญาท้าวเอว
เอาวางไว้ที่ส่วนหลังของร่างกาย ทำให้หายปวดหลังได้
เถาวัลย์สวย
ปกติเถาวัลย์ จะพันทวนเข็มนาฬิกา แต่ถ้าหมุนตามเข็มนาฬิกา จะเรียกว่า เถาวัลย์หลง
- ถ้าคนข้ามหรือเหยียบ เถาวัลย์หลง ทำให้หลงป่าได้
- พระธุดงค์ชอบนำเถาวัลย์หลงไปทำของขลัง นำไปปลุกเสก หรือชาวบ้านเก็บไว้ตามบ้านเป็นสิริมงคล
- หนุ่มใดอยากให้สาวหลง ให้นำเถาวัลย์หลงติดตัวไป สาวๆจะหลง
- ห้ามตัดเถาวัลย์ส่วนยอด เพราะที่นี่มีใบที่รับแสง ถ้าตัดจะทำให้เถาวัลย์ตายทั้งเถา
ตะขบควาย , East Indian plum, Flacourtia jangomas( Lour) Ransch
- ต้นไม้ขนาดกลาง
- ผลมีเนื้อหลายเมล็ด รสหวานปนฝาด กินได้ เมื่อสุกสีแดงอมดำ
- เนื้อไม้ทำยาแก้ท้องร่วงเป็นบิด มูกเลือด
- พบตามป่าราบ
เห็ดจมูกหมู ข้างในเป็นวุ้น กินได้
สุกรมัททวะ
- เป็นเห็ดชนิดหนึ่งเหมือนจมูกหมู งอกจากไม้ที่ล้มเปื่อย ผุพังที่เกือบจมดินมาเป็นเวลานานหลายปี
- ผู้คนเดินป่า ถ้าหิวน้ำ จะเอามีดตัดระหว่างไม้กับดอกเห็ด พอตัดขาดจะมีน้ำไหลโกรกออกมา
- น้ำในเห็ดบริสุทธิ์ จืดสนิท ใสสะอาด ถ้าตัด ๓-๔ดอกจะได้น้ำประมาณ ๑ แก้ว
- เมื่อผ่าเห็ดออก จะเหมือนฟองน้ำขาวใส รูปภายนอกสีเทาเกือบดำ เหมือนเนื้หมูป่า
- เห็ดนี้งอกเป็นกลุ่ม อย่างน้อย ๑๐-๒๐ ดอก พอถึงหน้าแล้ง ไม้ที่งอกจะดูดน้ำจากดอกเห็ดคืน ทำให้ดอกเห็ดเหี่ยวเล็กลงและผุเปื่อยไป
ต้นกระวาน
เห็ดหมวกขาว
ว่านพญาท้าวเอว
เอาวางไว้ที่ส่วนหลังของร่างกาย ทำให้หายปวดหลังได้
เถาวัลย์สวย
ปกติเถาวัลย์ จะพันทวนเข็มนาฬิกา แต่ถ้าหมุนตามเข็มนาฬิกา จะเรียกว่า เถาวัลย์หลง
- ถ้าคนข้ามหรือเหยียบ เถาวัลย์หลง ทำให้หลงป่าได้
- พระธุดงค์ชอบนำเถาวัลย์หลงไปทำของขลัง นำไปปลุกเสก หรือชาวบ้านเก็บไว้ตามบ้านเป็นสิริมงคล
- หนุ่มใดอยากให้สาวหลง ให้นำเถาวัลย์หลงติดตัวไป สาวๆจะหลง
- ห้ามตัดเถาวัลย์ส่วนยอด เพราะที่นี่มีใบที่รับแสง ถ้าตัดจะทำให้เถาวัลย์ตายทั้งเถา
เฟิร์นตะขาบ
เห็ดกระด้างเมา
.
เห็ดกระด้างเมา
.
ว่านปลาไหลเผือก
Curcuma sp.Wanplalaiplueak
- ไม้ล้มลุกมีเหง้าใต้ดิน
- เป็นพืชในเขตร้อนชื้น
- เหง้าสดเมื่อนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยโดยการต้มกลั่น (hydrodistillation) ได้น้ำมันหอมระเหยร้อยละ ๐.๓๑
.
เห็ดกระด้าง (กินไม่ได้)
Curcuma sp.Wanplalaiplueak
- ไม้ล้มลุกมีเหง้าใต้ดิน
- เป็นพืชในเขตร้อนชื้น
- เหง้าสดเมื่อนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยโดยการต้มกลั่น (hydrodistillation) ได้น้ำมันหอมระเหยร้อยละ ๐.๓๑
.
เห็ดกระด้าง (กินไม่ได้)
เห็ดกระด้าง (กินได้)
เห็ดกระด้างขาว กินได้
เห็ดงอบ-กินไม่ได้
เห็ดกระด้าง-กุหลาบ กินไม่ได้
มะขามเทศป่า กินไม่ได้
ว่าน โด่ไม่รู่ล้ม
ดอกกระเจียวขาว
เห็ดกระด้าง กินไม่ได้
เห็ดเมาสีขาว ที่อุทยานปางสีดา
เห็ดร่มขาว เมา
เห็ดกระด้างขาว กินได้
เห็ดงอบ-กินไม่ได้
เห็ดกระด้าง-กุหลาบ กินไม่ได้
มะขามเทศป่า กินไม่ได้
ว่าน โด่ไม่รู่ล้ม
ดอกกระเจียวขาว
เห็ดกระด้าง กินไม่ได้
เห็ดเมาสีขาว ที่อุทยานปางสีดา
เห็ดร่มขาว เมา
เห็ดกระด้าง กินไม่ได้
เห็ดกระด้างกินไม่ได้
เห็ดเมาสีแดง
เห็ดเมาสีเหลือง
เห็ดเมา ลายเสือ สีเทา-ดำ พค.
เห็ดเมา ขาวแซมน้ำตาล ๓-๕ พค
เห็ดกระด้างกินไม่ได้
เห็ดเมาสีแดง
เห็ดเมาสีเหลือง
เห็ดเมา ลายเสือ สีเทา-ดำ พค.
เห็ดเมา ขาวแซมน้ำตาล ๓-๕ พค
เห็ดเมา สีเหลือง
ต้นงิ้ว
- Bombax ceiba L.
พุทธชาด Jasminum auriculatum Vahl
มีกลิ่นหอมบ้าง ไม่หอมบ้าง
ดอกเข็มแดง Red lxora
ลูกกร่าง Lofty Fig( Ficus altissima Bl.)
ต้นและดอกชะอมป่า
acacia Pennata(L.) Wild.Subsp.Insuavia Nielsen
ต้น-ฝักแก่ ของ กาหลง
- เสี้ยวดอกขาว , ส้มเลี้ยว ,ชงโค
Galaong, Snowy Orchid tree
Bauhinia acuminata Linn.
ต้นคูน หรือราชพฤกษ์ Cassia fistula/ golden shower
ดอกคูนแลเหลืองระย้าอร่าม ชวนใจวาบหวาม สวยงามไม่ด้อยกว่าใคร
จะเย็นจะร้อน พื้นดินแห้งแล้งเพียงใด ดอกคูนแลสดใส ไฉไลยั่วใจภมร
ต้นปอสา Paper mulberry tree
- ที่ชายป่า
ตำราพิชัยสงคราม ที่เก็บไว้ที่ ศูนย์วัฒนธรรม จ. พระนครศรีอยุธยา
- วัสดุที่ใช้ทำสมุดนี้ ทำจากเยื่อของต้นสา หรือเรียกว่า กระดาษสา
- ตัวอักษร เป็นอักษรไทยโบราณ และตัวอักษรขอม
- มีอายุ ๑๐๐ กว่าปี
ดอกต้อยติ่ง อังกาบฝรั่ง, เป๊าะแป๊ะ , minnieroot, popping pod, cracker plant, Ruellia tuberrosa
- โตได้ดีทั้งในร่มและกลางแจ้ง
- ออกดอกสีม่วงน้ำเงินเฉพาะตอนฤดูฝน
- เมื่อฝักแก่โดนน้ำ จะแตกออกทำให้เมล็ดกระเด็นไปตกที่อื่น
- รากใช้รักษาโรคไต โรคไอกรน กำจัดพิษในเลือด, ใบใช้ถ่ายพยาธิ ใช้พอกแก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
ตระกูล ชมนาท
- ดอกสีขาว กลิ่นหอมเหมือนใบเตย
- ไม่ไกลจาก ต้นสา
.
ต้นกะเหรี่ยงหรือต้นสมพงษ์, ต้นงุ้นยักษ์,ต้นกะพง,ต้นกะบก,ต้นโป่
Telrameles nudiflora R.Br.
ที่สวนป่ามิตรภาพ
- อายุประมาณ ๑๐๐ ปี
- ต้นนี้เล็กกว่า ต้นที่เราเคยนำภาพให้ดู จากบริเวณป่า โสกน้อย
- เป็นต้นไม้ขนาดใหญ่มาก สูง ๒๐-๔๐ เมตร จะผลัดใบหมดก่อนออกดอก ออกดอกเดือน ธค-มค เป็นผลเดือน กพ-มีค
- เป็นไม้โตเร็ว พบตามป่าดงดิบ เนื้อไม้อ่อน
- โคนเป็นพูพอนขนาดใหญ่ สูงประมาณ ๒ เมตร
- เปลือกสีเทาอมชมพู เรียบ เป็นมัน หนามาก
- มีมากที่ปราสาท ตาพรหม ประเทศเขมร
- ที่อุทยานแห่งชาติลำน้ำกก จ.เชียงราย ในเขตหมู่บ้านของชาวกะเหรี่ยง มีต้นกะเหรี่ยง ขนาดกว่า ๓๐ คนโอบ ความสูง ๔๐ เมตร
ว่านศรนารายณ์
ว่านเกตุพระเจ้า Senseviera laurentii De Willdem.LILICEAE
- เป็นพืชที่มีเหง้าใต้ดิน
- ใบงอกจากดิน รูปหอกเรียวยาว สีเขียวเข้ม ขอบใบสีเหลืองสด
- ใช้ใบแก้พิษตะขาบ แมงป่อง ถอนพิษอักเสบ ปวดบวม
อยู่ใกล้กับ สถานที่จากไป ของพันเอก พระยาศรีสิทธิสงคราม คุณตา ของ องคมนตรี พลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์
มอ จะบก
- มอ แปลว่าเขาเตี้ย
- จะบก คือ ต้น กะบก
ที่มอจะบก แต่ก่อนมีต้นกะบก อยู่มาก
กะบก Irvingia malayana Oliv.exBenn., หมากบก, มะมื่น, มะลื่น, หลักกลาย
- ไม้ต้นขนาดกลาง ถึงใหญ่ สูง ๑๐-๓๐ เมตร ผลัดใบ
- ดอก เล็กสีขาวปนเขียวอ่อน ออกดอก มค-มีค
- ผล กลม-รี เมล็ดแข็ง เป็นผล กพ-เมย ผลสุกเป็นอาหารพวกเก้ง-กวาง-นก, เนื้อในเมล็ดรับประทานได้ น้ำมันจากเมล็ดใช้ทำอาหาร สบู่ เทียนไข
- เนื้อไม้ใช้เผาถ่าน
- ขึ้นตามป่าเบญจพรรณแล้ง และป่าดิบแล้งทั่วไป ผลัดใบทั้งต้น และผลิใหม่ในเวลาอันรวดเร็ว
ว่านกุมารทอง/กระทุ่ม/ตะกร้อ หรือ ว่านแสงพระอาทิตย์/ ดอกพฤษภา
Powder pulf lily/blood flower, Haemanthus multiflorus ( Tratt.) Martyn
- ในภาพ ดอกที่เคยสีแดง พุ่มใหญ่ได้ เหี่ยวหลุดล่วงไปแล้ว
ที่พื้นที่วัด มอจะบก ต.มิตรภาพ อ.สีคิ้ว
ต้น-ดอก-ผล สารภี
Mammea siamensis ( Miq.) Anderson
- ไม้ต้นขนาดกลาง สูง ๑๐-๑๕ เมตร ไม่ผลัดใบ
- เปลือกสีเทาปนดำ แตกล่อนเป็นสะเก็ด
- ใบหนารูปไข่ ปลายมน
- ดอกมีกลีบสีขาว เกสรเหลืองจำนวนมาก มีกลิ่นหอม ออกดอก มค-กพ
- ผลรูปกระสวย เนื้อนุ่ม สุกสีเหลือง
- ถิ่นกำเนิดในประเทศไทย กระจายพันธ์ในพม่า เขมร ลาว ขึ้นในป่าเบญจพรรณและป่าดิบ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก และตะวันออกเฉียงเหนือ
ที่บริเวณ อ่างพักน้ำตอนบน โรงไฟฟ้า ลำตะคองชลภาวัฒนา
ต้นเกด ในสวนป่าระเบาะเกตุ
ต้นเกด หรือ ราชายนะ Manikara hexandra ( Roxb.) Dubard, ครินี, ไรนี
- เป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ เปลือกแตกเป็นสะเก็ดสีดำ เนื้อไม้สีน้ำตาลแดง เหนียวและแข็งมาก
- ต้นเล็กมีกิ่งคล้ายหนาม
- พบได้ทั่วไปตามป่าที่พื้นเป็นดินทราย และดินปนหิน ในสภาพป่าที่ค่อนข้างแห้งแล้ง และที่ๆเป็นเขาหินปูน
- ใช้เป็นไม้สลักแทนตะปู สำหรับติดกระดานกับโครงของเรือ
- ผลเกดสุก พอใช้รับประทานได้
- หนึ่งใน ๑๘ ต้นไม้แห่งพุทธประวัติ
ในสัปดาห์ที่ ๗ หลังจากพระพุทธองค์ทรงตรัสรู้แล้ว ได้ทรงประทับเสวยวิมุตติสุข เป็นสัปดาห์สุดท้าย ใต้ต้นราชายตนะ (สัปดาห์ที่ ๕ ทรงประทับที่ต้นไทร, สัปดาห์ที่ ๖ ที่ต้นจิก) ซึ่งอยู่ทางทิศใต้ของต้นพระศรีมหาโพธิ์ เป็นเวลา ๗ วัน
- ณ ที่นี้พระองค์ทรงแสดงธรรมแก่ พ่อค้า ๒ คนชื่อ ตปุสสะ และ ภัลลิกะ และทั้งสองเปล่งวาจาถึงพระพุทธเจ้าและพระธรรมเป็นสรณะตลอดชีวิต ทั้งสองจึงเป็น เทววาจิกอุบาสก- เป็นคู่แรกในพระพุทธศาสนา (ตอนนั้นยังไม่มีสงฆ์)
- ทั้งสองทูลขอสิ่งของเป็นที่ระลึกถึงพระพุทธองค์ พระองค์จึงทรงประทาน เส้นพระเกศา ๘ เส้นให้พ่อค้าทั้งสองไปบูชา
เห็ดกระด้านสีอิฐ-ใกล้น้ำตกธารทิพย์
เห็ดป่่า สีส้ม
ใกล้น้ำตกธารทิพย์
เห็ดระโงก
ดอกกระเจียว ที่น้ำตกตะคร้อ
บัวสวรรค์ , ปทุมมา, บัวบก, ลาวหลวง
Curcuma sparganifolia Gagnep
ต้นอยู่ใต้ดินลักษณะเป็นเหง้า ส่วนที่โผล่ขึ้นมาเหนือดินคือกลีบดอก ใบคล้ายกระชาย
- ดอกมีกลีบเป็นชั้นๆ ออกดอก มิย- สค
- เอาดอกไปต้ม จิ้มน้ำพริก
ขึ้นบนดินทรายชื้นในป่าโปร่งและทุ่งหญ้า พบได้ทั่วไปทุกภูมิภาคที่มีป่าเต็งรัง พบมากที่สุดคือ ทุ่งกระเจียว จ.ชัยภูมิ
ดอกบานเย็น ใกล้ทางขึ้นไป มณฑปฯ วัดวชิราลงกรณ์ฯ
ดอกบานเย็น: Four o' clock, Marvel of Peru
- เป็นไม้ดอกล้มลุกที่มีอายุหลายปี วงศ์เดียวกับดอกเฟื่องฟ้า
- เติบโตเป็นพุ่ม สูงถึง ๑ เมตร ใบเป็นรูปหัวใจ ปลายแหลม
- บานช่วง ๔ โมงเย็น หุบช่วงเช้า มีกลิ่นหอม
- ผลกลมคล้ายเม็ดพริกไทย ภายในเมล็ดบานเย็นมีแป้งสีขาว ใช้ผัดหน้าให้ผิวสวย และไม่เป็นสิว
- ดอกเป็นรูปกรวย สีเดิมคือ ชมพูอมม่วงสดใส>>สีดอกบานเย็น
- ปัจจุบัน ดอกมีสีชมพู ขาว เหลือง ส้ม หรือสองสีในดอกเดียวกัน
ดอกหัวใจสีม่วง บริเวณ มณฑปฯ วัดวชิราลงกรณ์
Purple heart, Setcreasea purpurea
ดอกบัวอเมซอน บริเวณ มณฑป วัดวชิราลงกรณ์ฯ
Arrow head Ameson, Echinodusus cordifolius(L) griseb.
- ไม้ขึ้นชายน้ำ เป็นที่หลบซ่อนและวางไข่ของสัตว์น้ำ
- ดอกสีขาว
- ต้นและบัวนำมาทำกระดาษสา
หงส์เหิน ( Globba winiti) พืชในวงศ์ขิง พบในป่าร้อนชื้น ของประเทศไทย-พม่า- เวียตนาม ภายใต้ร่มเงาไม่ใหญ่หรือตามชายป่า
- ชื่ออื่นๆคือ กล้วยจ๊ะก่า, กล้วยเครือคำ,ก้ามปู, ขมิ้นผีหรือกระทือลิง,ว่านดอกเหลือง
เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นเป็นหัวประเภทเหง้า-มีรากสะสมอาหาร
- หนึ่งปีออกดอกครั้งเดียว ในท้องที่อำเภอพระพุทธบาท มี๒ สกุลคือ สกุลกระเจียว (ดอกขาวหรือขาวอมชมพู) และสกุลหงส์เหิน
เมื่อถึงวันเข้าพรรษา หรือ แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ของทุกปี ชาวอำเภอพระพุทธบาท จะพากันไปเก็บดอกเข้าพรรษา ตามไหล่เขาโพธิลังกา หรือเขาสุวรรณบรรพต เทือกเขาวง และเขาพุ นำมาจัดรวมกับธูปเทียน เพื่อตักบาตรถวายพระ
ต้น-ดอก ฟ้าทะลายโจร ที่อ.พระพุทธบาท จ.สระบุรี
ชื่ออื่น: ฟ้าทะลาย, น้ำลายพังพอน, ยากันงู, ฟ้าลาง, เมฆทะลาย, ฟ้าสะท้าน, สามสิบดี, ดีปังฮี
Andrographis paniculata (Burm) Nees
ไม้ล้มลุก ดอกเป็นช่อเล็ก สีขาว มีรอบประสีม่วงแดง
- รักษาอาการเจ็บคอ-หวัด ท้องเสีย พอกฝี
ธรณีสาร เหลือง
ก้างปลา กระทีบยอบ คอทราย ตรึงบาดาล มะขามป้อมดิน เสนียด
Phyllanthus pulcher Wall.ex Muell.Arg
ดอกกระทือ
กระทือป่า กะแวน กะแอน แสมดำ แฮวดำ เฮียวดำ เฮียวแดง
Zingiber zerumber(L.) Smith
- พืชล้มลุกมีลำต้นเป็นเหง้าอยู่ใต้ดิน
- ในเหง้าพบน้ำมันหอมระเหย ซึ่งประกอบด้วย Methylgingerol , zingerone , citral เป็นต้น
ดาหลา ที่ต.เขาพระ จ.นครนายก
Etlingera elatior (Jack) R.M.Smith
- พืชในวงศ์เดียวกับขิงและข่า
- ปลูกกันมานานแล้วทางภาคใต้ของไทย
- ลำต้นอยู่ใต้ดิน(เหง้า)
- ดอกและหน่ออ่อนใช้ประกอบอาหารได้ มีคุณค่าทางสมุนไพรสูงมาก
- ออกดอกตลอดปี ดอกดกในฤดูร้อน
- ดอกสีแดง และดอกสีชมพู
- แหล่งผลิต: อ.บ้านแพ้วจ.สมุทรสาคร, อ.บางกรวย จ.นนทบุรี, อ.ด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี, อ.เมือง จ.กระบี่
เห็ดสี old rose ที่ต.เขาพระ จ.นครนายก
ต้น-ดอกแปรงล้างขวด ที่วัดเขาพระ ต.เขาพระ อ.เมือง นครนายก
Weeping Bottle Brush
Callistemon viminalis(Solm.ex Gaertn.) G.Don ex Loud.
- ไม้ต้นสูง ๖-๗ เมตร
- ออกดอกเกือบตลอดปี
- มีถิ่นกำเนิดที่ประเทศออสเตรเลีย
หญ้าคา Thatch grass
Imperata cylindrica(L.)P.Beauv.
เมล็ดแก่ หลุดปลิวตามลม แพร่พันธ์ไปได้ไกลๆ ออกดอกในฤดูร้อน
- หญ้าคาที่ขึ้นในที่แฉะจะออกดอกช่วงปลายฤดูร้อน หรือในฤดูหนาว
- ชอบแดด ทนทาน เผาไม่ตาย แต่จะกระตุ้นให้งอกเร็วขึ้น
เป็นวัชพืช ปราบยาก ขึ้นเป็นทุ่งทั่วไป ตามข้างทาง ตามหุบเขา
- ช่อดอก ใช้ห้ามเลือด แก้ปวด อาเจียนเป็นเลือด ทาบาดแผลที่ถูกของมีคม
- ราก ให้ห้ามเลือด ขับปัสสาวะ แก้ไข้ ไอ อาเจียนเป็นเลือด
- ใบ ต้มน้ำอาบ แก้ลมพิษ
ดอกสาละลังกาCouroupita guianensis Aubl. ที่วัดท่าชัย ต.หินตั้ง อ.เมือง จ.นครนายก
พุธ ๑๗ พย ๕๓
พระพุทธเจ้าสมณโคดม ทรงประสูติและปรินิพพานใต้ต้นสาละ
ชื่ออื่น: ดอกลูกปืนใหญ่ Cannon-ball tree
- ถินกำเนิดประเทศ Guiana และประเทศอื่นๆในแถบอเมริกาใต้ ที่ราบลุ่มแม่น้ำ อเมซอน
- ศรีลังกานำไม้นี้มาจากประเทศคิวบา ปลูกเมื่อพ.ศ. ๒๔๒๒ ประเทศไทยปลูกเมื่อ ๒๕๐๐
- ดอกมีกลิ่นหอมแรง
(เอื้อเฟื้อข้อมูลโดย สมาชิกชื่อ ปภิณวิช เทียนวิจิตร)
ลูกมะกอก ที่ตลาดสด อ.เมือง จ.นครนายก
กอก, กอกเขา, กร้าไพร้ , Hog Plum, Spondias bipinnata Airy shaw& Forman
ผล แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้ธาตุพิการ
- ใส่ส้มตำ และน้ำพริก
กระชาย ที่ตลาด อ.เมือง นครนายก
กะแอน/ระแอน, ขิงทราย, โสมไทย,
Chinese Keeps, Boesenbergia rotunda(L.) Mansf.
หัวอยู่ใต้ดิน รากอ้วนทรงกระบอก ปลายรากเรียวแแหลม(เรียกนมกระชาย)
- ใช้เป็นเครื่องแกงต่างๆ เพื่อดับกลิ่นคาวปลา
- เป็นส่วนประกอบหลักของน้ำยา, ห่อหมก, ผักเคียงข้าวแช่ช่วยขับลม ลดอาการปวดมวนในท้อง
- มีน้ำมันหอมระเหยของการบูร( camphor), camphene, thujene
หน่อไม้ฉีกเป็นเส้นต้มกับใบย่านาง ที่ตลาด อ.เมือง จ.นครนายก
ใบย่านาง Tiliacora Triandra Diels
- น้ำคั้นสีเขียวคล้ำเกือบดำของใบย่านาง สามารถสยบกลิ่นเปรี้ยวของหน่อไม้ย่านาง ใช้เป็นอาหารและยา หมื่นปีไม่แก่ ต้นย่านางพบในแห่งธรรมชาติของป่าดงดิบและป่าโปร่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคอื่นๆ
- มีเส้นใยมาก มีเบต้าแคโรทีนสูง
ต้นงิ้ว
- Bombax ceiba L.
พุทธชาด Jasminum auriculatum Vahl
มีกลิ่นหอมบ้าง ไม่หอมบ้าง
ดอกเข็มแดง Red lxora
ลูกกร่าง Lofty Fig( Ficus altissima Bl.)
ต้นและดอกชะอมป่า
acacia Pennata(L.) Wild.Subsp.Insuavia Nielsen
ต้น-ฝักแก่ ของ กาหลง
- เสี้ยวดอกขาว , ส้มเลี้ยว ,ชงโค
Galaong, Snowy Orchid tree
Bauhinia acuminata Linn.
ต้นคูน หรือราชพฤกษ์ Cassia fistula/ golden shower
ดอกคูนแลเหลืองระย้าอร่าม ชวนใจวาบหวาม สวยงามไม่ด้อยกว่าใคร
จะเย็นจะร้อน พื้นดินแห้งแล้งเพียงใด ดอกคูนแลสดใส ไฉไลยั่วใจภมร
ต้นปอสา Paper mulberry tree
- ที่ชายป่า
ตำราพิชัยสงคราม ที่เก็บไว้ที่ ศูนย์วัฒนธรรม จ. พระนครศรีอยุธยา
- วัสดุที่ใช้ทำสมุดนี้ ทำจากเยื่อของต้นสา หรือเรียกว่า กระดาษสา
- ตัวอักษร เป็นอักษรไทยโบราณ และตัวอักษรขอม
- มีอายุ ๑๐๐ กว่าปี
ดอกต้อยติ่ง อังกาบฝรั่ง, เป๊าะแป๊ะ , minnieroot, popping pod, cracker plant, Ruellia tuberrosa
- โตได้ดีทั้งในร่มและกลางแจ้ง
- ออกดอกสีม่วงน้ำเงินเฉพาะตอนฤดูฝน
- เมื่อฝักแก่โดนน้ำ จะแตกออกทำให้เมล็ดกระเด็นไปตกที่อื่น
- รากใช้รักษาโรคไต โรคไอกรน กำจัดพิษในเลือด, ใบใช้ถ่ายพยาธิ ใช้พอกแก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
ตระกูล ชมนาท
- ดอกสีขาว กลิ่นหอมเหมือนใบเตย
- ไม่ไกลจาก ต้นสา
.
ต้นกะเหรี่ยงหรือต้นสมพงษ์, ต้นงุ้นยักษ์,ต้นกะพง,ต้นกะบก,ต้นโป่
Telrameles nudiflora R.Br.
ที่สวนป่ามิตรภาพ
- อายุประมาณ ๑๐๐ ปี
- ต้นนี้เล็กกว่า ต้นที่เราเคยนำภาพให้ดู จากบริเวณป่า โสกน้อย
- เป็นต้นไม้ขนาดใหญ่มาก สูง ๒๐-๔๐ เมตร จะผลัดใบหมดก่อนออกดอก ออกดอกเดือน ธค-มค เป็นผลเดือน กพ-มีค
- เป็นไม้โตเร็ว พบตามป่าดงดิบ เนื้อไม้อ่อน
- โคนเป็นพูพอนขนาดใหญ่ สูงประมาณ ๒ เมตร
- เปลือกสีเทาอมชมพู เรียบ เป็นมัน หนามาก
- มีมากที่ปราสาท ตาพรหม ประเทศเขมร
- ที่อุทยานแห่งชาติลำน้ำกก จ.เชียงราย ในเขตหมู่บ้านของชาวกะเหรี่ยง มีต้นกะเหรี่ยง ขนาดกว่า ๓๐ คนโอบ ความสูง ๔๐ เมตร
ว่านศรนารายณ์
ว่านเกตุพระเจ้า Senseviera laurentii De Willdem.LILICEAE
- เป็นพืชที่มีเหง้าใต้ดิน
- ใบงอกจากดิน รูปหอกเรียวยาว สีเขียวเข้ม ขอบใบสีเหลืองสด
- ใช้ใบแก้พิษตะขาบ แมงป่อง ถอนพิษอักเสบ ปวดบวม
อยู่ใกล้กับ สถานที่จากไป ของพันเอก พระยาศรีสิทธิสงคราม คุณตา ของ องคมนตรี พลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์
มอ จะบก
- มอ แปลว่าเขาเตี้ย
- จะบก คือ ต้น กะบก
ที่มอจะบก แต่ก่อนมีต้นกะบก อยู่มาก
กะบก Irvingia malayana Oliv.exBenn., หมากบก, มะมื่น, มะลื่น, หลักกลาย
- ไม้ต้นขนาดกลาง ถึงใหญ่ สูง ๑๐-๓๐ เมตร ผลัดใบ
- ดอก เล็กสีขาวปนเขียวอ่อน ออกดอก มค-มีค
- ผล กลม-รี เมล็ดแข็ง เป็นผล กพ-เมย ผลสุกเป็นอาหารพวกเก้ง-กวาง-นก, เนื้อในเมล็ดรับประทานได้ น้ำมันจากเมล็ดใช้ทำอาหาร สบู่ เทียนไข
- เนื้อไม้ใช้เผาถ่าน
- ขึ้นตามป่าเบญจพรรณแล้ง และป่าดิบแล้งทั่วไป ผลัดใบทั้งต้น และผลิใหม่ในเวลาอันรวดเร็ว
ว่านกุมารทอง/กระทุ่ม/ตะกร้อ หรือ ว่านแสงพระอาทิตย์/ ดอกพฤษภา
Powder pulf lily/blood flower, Haemanthus multiflorus ( Tratt.) Martyn
- ในภาพ ดอกที่เคยสีแดง พุ่มใหญ่ได้ เหี่ยวหลุดล่วงไปแล้ว
ที่พื้นที่วัด มอจะบก ต.มิตรภาพ อ.สีคิ้ว
ต้น-ดอก-ผล สารภี
Mammea siamensis ( Miq.) Anderson
- ไม้ต้นขนาดกลาง สูง ๑๐-๑๕ เมตร ไม่ผลัดใบ
- เปลือกสีเทาปนดำ แตกล่อนเป็นสะเก็ด
- ใบหนารูปไข่ ปลายมน
- ดอกมีกลีบสีขาว เกสรเหลืองจำนวนมาก มีกลิ่นหอม ออกดอก มค-กพ
- ผลรูปกระสวย เนื้อนุ่ม สุกสีเหลือง
- ถิ่นกำเนิดในประเทศไทย กระจายพันธ์ในพม่า เขมร ลาว ขึ้นในป่าเบญจพรรณและป่าดิบ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก และตะวันออกเฉียงเหนือ
ที่บริเวณ อ่างพักน้ำตอนบน โรงไฟฟ้า ลำตะคองชลภาวัฒนา
ต้นเกด ในสวนป่าระเบาะเกตุ
ต้นเกด หรือ ราชายนะ Manikara hexandra ( Roxb.) Dubard, ครินี, ไรนี
- เป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ เปลือกแตกเป็นสะเก็ดสีดำ เนื้อไม้สีน้ำตาลแดง เหนียวและแข็งมาก
- ต้นเล็กมีกิ่งคล้ายหนาม
- พบได้ทั่วไปตามป่าที่พื้นเป็นดินทราย และดินปนหิน ในสภาพป่าที่ค่อนข้างแห้งแล้ง และที่ๆเป็นเขาหินปูน
- ใช้เป็นไม้สลักแทนตะปู สำหรับติดกระดานกับโครงของเรือ
- ผลเกดสุก พอใช้รับประทานได้
- หนึ่งใน ๑๘ ต้นไม้แห่งพุทธประวัติ
ในสัปดาห์ที่ ๗ หลังจากพระพุทธองค์ทรงตรัสรู้แล้ว ได้ทรงประทับเสวยวิมุตติสุข เป็นสัปดาห์สุดท้าย ใต้ต้นราชายตนะ (สัปดาห์ที่ ๕ ทรงประทับที่ต้นไทร, สัปดาห์ที่ ๖ ที่ต้นจิก) ซึ่งอยู่ทางทิศใต้ของต้นพระศรีมหาโพธิ์ เป็นเวลา ๗ วัน
- ณ ที่นี้พระองค์ทรงแสดงธรรมแก่ พ่อค้า ๒ คนชื่อ ตปุสสะ และ ภัลลิกะ และทั้งสองเปล่งวาจาถึงพระพุทธเจ้าและพระธรรมเป็นสรณะตลอดชีวิต ทั้งสองจึงเป็น เทววาจิกอุบาสก- เป็นคู่แรกในพระพุทธศาสนา (ตอนนั้นยังไม่มีสงฆ์)
- ทั้งสองทูลขอสิ่งของเป็นที่ระลึกถึงพระพุทธองค์ พระองค์จึงทรงประทาน เส้นพระเกศา ๘ เส้นให้พ่อค้าทั้งสองไปบูชา
เห็ดกระด้านสีอิฐ-ใกล้น้ำตกธารทิพย์
เห็ดป่่า สีส้ม
ใกล้น้ำตกธารทิพย์
เห็ดระโงก
ดอกกระเจียว ที่น้ำตกตะคร้อ
บัวสวรรค์ , ปทุมมา, บัวบก, ลาวหลวง
Curcuma sparganifolia Gagnep
ต้นอยู่ใต้ดินลักษณะเป็นเหง้า ส่วนที่โผล่ขึ้นมาเหนือดินคือกลีบดอก ใบคล้ายกระชาย
- ดอกมีกลีบเป็นชั้นๆ ออกดอก มิย- สค
- เอาดอกไปต้ม จิ้มน้ำพริก
ขึ้นบนดินทรายชื้นในป่าโปร่งและทุ่งหญ้า พบได้ทั่วไปทุกภูมิภาคที่มีป่าเต็งรัง พบมากที่สุดคือ ทุ่งกระเจียว จ.ชัยภูมิ
ดอกบานเย็น ใกล้ทางขึ้นไป มณฑปฯ วัดวชิราลงกรณ์ฯ
ดอกบานเย็น: Four o' clock, Marvel of Peru
- เป็นไม้ดอกล้มลุกที่มีอายุหลายปี วงศ์เดียวกับดอกเฟื่องฟ้า
- เติบโตเป็นพุ่ม สูงถึง ๑ เมตร ใบเป็นรูปหัวใจ ปลายแหลม
- บานช่วง ๔ โมงเย็น หุบช่วงเช้า มีกลิ่นหอม
- ผลกลมคล้ายเม็ดพริกไทย ภายในเมล็ดบานเย็นมีแป้งสีขาว ใช้ผัดหน้าให้ผิวสวย และไม่เป็นสิว
- ดอกเป็นรูปกรวย สีเดิมคือ ชมพูอมม่วงสดใส>>สีดอกบานเย็น
- ปัจจุบัน ดอกมีสีชมพู ขาว เหลือง ส้ม หรือสองสีในดอกเดียวกัน
ดอกหัวใจสีม่วง บริเวณ มณฑปฯ วัดวชิราลงกรณ์
Purple heart, Setcreasea purpurea
ดอกบัวอเมซอน บริเวณ มณฑป วัดวชิราลงกรณ์ฯ
Arrow head Ameson, Echinodusus cordifolius(L) griseb.
- ไม้ขึ้นชายน้ำ เป็นที่หลบซ่อนและวางไข่ของสัตว์น้ำ
- ดอกสีขาว
- ต้นและบัวนำมาทำกระดาษสา
หงส์เหิน ( Globba winiti) พืชในวงศ์ขิง พบในป่าร้อนชื้น ของประเทศไทย-พม่า- เวียตนาม ภายใต้ร่มเงาไม่ใหญ่หรือตามชายป่า
- ชื่ออื่นๆคือ กล้วยจ๊ะก่า, กล้วยเครือคำ,ก้ามปู, ขมิ้นผีหรือกระทือลิง,ว่านดอกเหลือง
เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นเป็นหัวประเภทเหง้า-มีรากสะสมอาหาร
- หนึ่งปีออกดอกครั้งเดียว ในท้องที่อำเภอพระพุทธบาท มี๒ สกุลคือ สกุลกระเจียว (ดอกขาวหรือขาวอมชมพู) และสกุลหงส์เหิน
เมื่อถึงวันเข้าพรรษา หรือ แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ของทุกปี ชาวอำเภอพระพุทธบาท จะพากันไปเก็บดอกเข้าพรรษา ตามไหล่เขาโพธิลังกา หรือเขาสุวรรณบรรพต เทือกเขาวง และเขาพุ นำมาจัดรวมกับธูปเทียน เพื่อตักบาตรถวายพระ
ต้น-ดอก ฟ้าทะลายโจร ที่อ.พระพุทธบาท จ.สระบุรี
ชื่ออื่น: ฟ้าทะลาย, น้ำลายพังพอน, ยากันงู, ฟ้าลาง, เมฆทะลาย, ฟ้าสะท้าน, สามสิบดี, ดีปังฮี
Andrographis paniculata (Burm) Nees
ไม้ล้มลุก ดอกเป็นช่อเล็ก สีขาว มีรอบประสีม่วงแดง
- รักษาอาการเจ็บคอ-หวัด ท้องเสีย พอกฝี
ธรณีสาร เหลือง
ก้างปลา กระทีบยอบ คอทราย ตรึงบาดาล มะขามป้อมดิน เสนียด
Phyllanthus pulcher Wall.ex Muell.Arg
ดอกกระทือ
กระทือป่า กะแวน กะแอน แสมดำ แฮวดำ เฮียวดำ เฮียวแดง
Zingiber zerumber(L.) Smith
- พืชล้มลุกมีลำต้นเป็นเหง้าอยู่ใต้ดิน
- ในเหง้าพบน้ำมันหอมระเหย ซึ่งประกอบด้วย Methylgingerol , zingerone , citral เป็นต้น
ดาหลา ที่ต.เขาพระ จ.นครนายก
Etlingera elatior (Jack) R.M.Smith
- พืชในวงศ์เดียวกับขิงและข่า
- ปลูกกันมานานแล้วทางภาคใต้ของไทย
- ลำต้นอยู่ใต้ดิน(เหง้า)
- ดอกและหน่ออ่อนใช้ประกอบอาหารได้ มีคุณค่าทางสมุนไพรสูงมาก
- ออกดอกตลอดปี ดอกดกในฤดูร้อน
- ดอกสีแดง และดอกสีชมพู
- แหล่งผลิต: อ.บ้านแพ้วจ.สมุทรสาคร, อ.บางกรวย จ.นนทบุรี, อ.ด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี, อ.เมือง จ.กระบี่
เห็ดสี old rose ที่ต.เขาพระ จ.นครนายก
ต้น-ดอกแปรงล้างขวด ที่วัดเขาพระ ต.เขาพระ อ.เมือง นครนายก
Weeping Bottle Brush
Callistemon viminalis(Solm.ex Gaertn.) G.Don ex Loud.
- ไม้ต้นสูง ๖-๗ เมตร
- ออกดอกเกือบตลอดปี
- มีถิ่นกำเนิดที่ประเทศออสเตรเลีย
หญ้าคา Thatch grass
Imperata cylindrica(L.)P.Beauv.
เมล็ดแก่ หลุดปลิวตามลม แพร่พันธ์ไปได้ไกลๆ ออกดอกในฤดูร้อน
- หญ้าคาที่ขึ้นในที่แฉะจะออกดอกช่วงปลายฤดูร้อน หรือในฤดูหนาว
- ชอบแดด ทนทาน เผาไม่ตาย แต่จะกระตุ้นให้งอกเร็วขึ้น
เป็นวัชพืช ปราบยาก ขึ้นเป็นทุ่งทั่วไป ตามข้างทาง ตามหุบเขา
- ช่อดอก ใช้ห้ามเลือด แก้ปวด อาเจียนเป็นเลือด ทาบาดแผลที่ถูกของมีคม
- ราก ให้ห้ามเลือด ขับปัสสาวะ แก้ไข้ ไอ อาเจียนเป็นเลือด
- ใบ ต้มน้ำอาบ แก้ลมพิษ
ดอกสาละลังกาCouroupita guianensis Aubl. ที่วัดท่าชัย ต.หินตั้ง อ.เมือง จ.นครนายก
พุธ ๑๗ พย ๕๓
พระพุทธเจ้าสมณโคดม ทรงประสูติและปรินิพพานใต้ต้นสาละ
ชื่ออื่น: ดอกลูกปืนใหญ่ Cannon-ball tree
- ถินกำเนิดประเทศ Guiana และประเทศอื่นๆในแถบอเมริกาใต้ ที่ราบลุ่มแม่น้ำ อเมซอน
- ศรีลังกานำไม้นี้มาจากประเทศคิวบา ปลูกเมื่อพ.ศ. ๒๔๒๒ ประเทศไทยปลูกเมื่อ ๒๕๐๐
- ดอกมีกลิ่นหอมแรง
(เอื้อเฟื้อข้อมูลโดย สมาชิกชื่อ ปภิณวิช เทียนวิจิตร)
ลูกมะกอก ที่ตลาดสด อ.เมือง จ.นครนายก
กอก, กอกเขา, กร้าไพร้ , Hog Plum, Spondias bipinnata Airy shaw& Forman
ผล แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้ธาตุพิการ
- ใส่ส้มตำ และน้ำพริก
กระชาย ที่ตลาด อ.เมือง นครนายก
กะแอน/ระแอน, ขิงทราย, โสมไทย,
Chinese Keeps, Boesenbergia rotunda(L.) Mansf.
หัวอยู่ใต้ดิน รากอ้วนทรงกระบอก ปลายรากเรียวแแหลม(เรียกนมกระชาย)
- ใช้เป็นเครื่องแกงต่างๆ เพื่อดับกลิ่นคาวปลา
- เป็นส่วนประกอบหลักของน้ำยา, ห่อหมก, ผักเคียงข้าวแช่ช่วยขับลม ลดอาการปวดมวนในท้อง
- มีน้ำมันหอมระเหยของการบูร( camphor), camphene, thujene
หน่อไม้ฉีกเป็นเส้นต้มกับใบย่านาง ที่ตลาด อ.เมือง จ.นครนายก
ใบย่านาง Tiliacora Triandra Diels
- น้ำคั้นสีเขียวคล้ำเกือบดำของใบย่านาง สามารถสยบกลิ่นเปรี้ยวของหน่อไม้ย่านาง ใช้เป็นอาหารและยา หมื่นปีไม่แก่ ต้นย่านางพบในแห่งธรรมชาติของป่าดงดิบและป่าโปร่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคอื่นๆ
- มีเส้นใยมาก มีเบต้าแคโรทีนสูง
ฝักเพกา (มะริดไม้) ที่ตลาดสด อ.เมือง จ.นครนายก
หมากลิ้นฟ้า ,ผักลิ้นงู , Midnight horror, Oroxylum indicum Bignoniaceae
ฝักเพกาแบนยาว ห้อยระย้าอยู่เหนือเรือนยอดต้นที่สูงเสียดฟ้า
- เมล็ดแก่ ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ, เป็นส่วนผสมของ จบเลี้ยง
- ฝักอ่อนเป็นอาหาร นำมาห่อด้วยใบตอง แล้วเปาหรือย่าง ๑๕ นาทีจนไม้เกรียม แล้วขูดผิวที่ไหม้ไฟออก หั่นตามขวาง จิ้มน้ำพริกหรือกินกับลาบ
- ดอกนำมาลวกเป็นผักจิ้ม
- ถ้าปล่อยฝักทิ้งไว้ เมล็ดที่แก่และแตก ปลิวตามลม มีปีกสีขาวสวยงามมาก นำมาบรรจุในโถแก้ว นำน้ำหอมมาคลุก เก็บกลิ่นไว้ เมื่อเปิดโถออกกลิ่นหอมจะกระจายไปทั่วห้อง
ดอกกระเจี๊ยบที่เขาคอก-เขาหินดาด ต.ตะคล้อ อ.แก่งคอย จ.สระบุรี
ชื่ออื่น
Hibiscus sabdariffa
Rosella, Red Sorrel
เงี้ยว ผักเก็งเค็ง ส้มปู ส้มตะแลงเครงลำต้นและกิ่งก้านสีม่วงแดง
- ดอกสีชมพู กลางดอกสีเข้มกว่าขอบนอกของกลีบ กลีบดอกร่วงโรยไป กลีบรองดอกและกลีบเลี้ยงจะเจริญเติบโตขึ้นอีก เกิดสีม่วงแดงเข้ม หุ้มเมล็ดไว้ภายใน
ต้น-ดอกวาสนา ที่ ขญ ๑๗ กลางดง
Dracaena Fragrans Massangeana
ถิ่นกำเนิด เอธิโอเปีย ไนจีเรีย กินี
ชอบแดดจัด ต้องการน้ำมาก
ออกดอกเป็นช่อสีเหลือง กลิ่นหอมไปไกล
สามารถดูดพิษในอาคารพวก ฟอร์มาดีไฮด์ ได้ดีมาก
ดอกไม้ข้างหิน ที่ยอดเขาชา
หมากลิ้นฟ้า ,ผักลิ้นงู , Midnight horror, Oroxylum indicum Bignoniaceae
ฝักเพกาแบนยาว ห้อยระย้าอยู่เหนือเรือนยอดต้นที่สูงเสียดฟ้า
- เมล็ดแก่ ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ, เป็นส่วนผสมของ จบเลี้ยง
- ฝักอ่อนเป็นอาหาร นำมาห่อด้วยใบตอง แล้วเปาหรือย่าง ๑๕ นาทีจนไม้เกรียม แล้วขูดผิวที่ไหม้ไฟออก หั่นตามขวาง จิ้มน้ำพริกหรือกินกับลาบ
- ดอกนำมาลวกเป็นผักจิ้ม
- ถ้าปล่อยฝักทิ้งไว้ เมล็ดที่แก่และแตก ปลิวตามลม มีปีกสีขาวสวยงามมาก นำมาบรรจุในโถแก้ว นำน้ำหอมมาคลุก เก็บกลิ่นไว้ เมื่อเปิดโถออกกลิ่นหอมจะกระจายไปทั่วห้อง
ดอกกระเจี๊ยบที่เขาคอก-เขาหินดาด ต.ตะคล้อ อ.แก่งคอย จ.สระบุรี
ชื่ออื่น
Hibiscus sabdariffa
Rosella, Red Sorrel
เงี้ยว ผักเก็งเค็ง ส้มปู ส้มตะแลงเครงลำต้นและกิ่งก้านสีม่วงแดง
- ดอกสีชมพู กลางดอกสีเข้มกว่าขอบนอกของกลีบ กลีบดอกร่วงโรยไป กลีบรองดอกและกลีบเลี้ยงจะเจริญเติบโตขึ้นอีก เกิดสีม่วงแดงเข้ม หุ้มเมล็ดไว้ภายใน
ต้น-ดอกวาสนา ที่ ขญ ๑๗ กลางดง
Dracaena Fragrans Massangeana
ถิ่นกำเนิด เอธิโอเปีย ไนจีเรีย กินี
ชอบแดดจัด ต้องการน้ำมาก
ออกดอกเป็นช่อสีเหลือง กลิ่นหอมไปไกล
สามารถดูดพิษในอาคารพวก ฟอร์มาดีไฮด์ ได้ดีมาก
ดอกไม้ข้างหิน ที่ยอดเขาชา
ต้น-ดอกหมามุ่ย ที่ถนนแนวเขตอุทยานฯ
Mucuna pruriens DC.
- มี ๒ สายพันธ์ : หมามุ้ยใหญ่และ หมามุ้ยลาย
- พืชเถามีขนคันจากฝัก เนื่องจากขนมี mucunain enzyme ซึ่งย่อยโปรตีนแล้วให้สาร serotonin และมีสารคล้าย Histamine ทำให้ปวดแสบ-ร้อน-บวมแดง
- การรักษา ให้รีบกำจัดขนพิษออกจากบริเวณสัมผัส โดยใช้ข้าวเหนียวคลึง และทานยาแก้แพ้
ดอกง้าว
ง้าว งิ้วผา ง้าวป่า
- ดอกสีขาวครีมแกมม่วง
- ผลแห้งแตกรูปกระสวย หรือ ทรงกระบอกยาว
- เมล็ดรูปทรงกลมสีดำขนาดเล็ก มีปุ้ยสีขาวห่อหุ้มคล้ายเมล็ดฝ้าย
มะกอกป่า
ดอกสร้อยน้ำเพชร ที่หมู่บ้านโสกน้อย ต.พญาเย็น อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา
Mucuna pruriens DC.
- มี ๒ สายพันธ์ : หมามุ้ยใหญ่และ หมามุ้ยลาย
- พืชเถามีขนคันจากฝัก เนื่องจากขนมี mucunain enzyme ซึ่งย่อยโปรตีนแล้วให้สาร serotonin และมีสารคล้าย Histamine ทำให้ปวดแสบ-ร้อน-บวมแดง
- การรักษา ให้รีบกำจัดขนพิษออกจากบริเวณสัมผัส โดยใช้ข้าวเหนียวคลึง และทานยาแก้แพ้
ดอกง้าว
ง้าว งิ้วผา ง้าวป่า
- ดอกสีขาวครีมแกมม่วง
- ผลแห้งแตกรูปกระสวย หรือ ทรงกระบอกยาว
- เมล็ดรูปทรงกลมสีดำขนาดเล็ก มีปุ้ยสีขาวห่อหุ้มคล้ายเมล็ดฝ้าย
มะกอกป่า
ดอกสร้อยน้ำเพชร ที่หมู่บ้านโสกน้อย ต.พญาเย็น อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา
ดอกสร้อยอินทนิล
Thunbergia grandiflora
- Bengal clock vine, Key Vine, Sky flower, Heavenly Blue, Blue Trumpet
- คาย, ช่องหูปากกา, น้ำผึ้ง,ปากกาย่ำแย้
ไม้เลื้อยไปได้ไกลถึง ๕๐ ฟุต
- ดอกสีฟ้าอ่อน-ฟ้าเข้ม ถิ่นกำเนิด: อินเดียตอนเหนือ
Thunbergia grandiflora
- Bengal clock vine, Key Vine, Sky flower, Heavenly Blue, Blue Trumpet
- คาย, ช่องหูปากกา, น้ำผึ้ง,ปากกาย่ำแย้
ไม้เลื้อยไปได้ไกลถึง ๕๐ ฟุต
- ดอกสีฟ้าอ่อน-ฟ้าเข้ม ถิ่นกำเนิด: อินเดียตอนเหนือ
ดอก พู่ชมพู
พู่จอมพล, Pink red powderpuff, Red head powderpuff
Calliandra haematocephala Hassk
ดอกสีชมพูหรือขาวดอกบานเดือน ธค-เมย ชอบแดดจัด
ดอก-ต้นงิ้ว
ปอหูช้าง
ต้นตะโก
ต้นตะแบก
ต้นพุงขนาดใหญ่
พุธ ๑๙ มค ๕๔
ต้น ชัยชนะ
ต้นลาน
พลู-ช้าง
พู่จอมพล, Pink red powderpuff, Red head powderpuff
Calliandra haematocephala Hassk
ดอกสีชมพูหรือขาวดอกบานเดือน ธค-เมย ชอบแดดจัด
ดอก-ต้นงิ้ว
ปอหูช้าง
ต้นตะโก
ต้นตะแบก
ต้นพุงขนาดใหญ่
พุธ ๑๙ มค ๕๔
ต้น ชัยชนะ
ต้นลาน
พลู-ช้าง
ต้นตะขบ
Calabura, Jamalcan, cherry, jam tree
ครบฝรั่ง,ตะขบ,ตะขบฝรั่ง
Muntingla calabura L.
ถิ่นกำเนิดอเมริกาใต้ ขึ้นทั่วไปในเขตร้อน เกิดตามที่รกร้างหรือป่าโปร่ง
- ใช้เป็นยาระบาย แก้ปวดศีระษะ แก้หวัด ลดไข้
- ผลสุกรสหวานเย็น กลิ่นหอม
ต้นมะเขือพวง
ดอกมะลิป่า
ต้นมะค่า
ดอกปีบ-ต้นปีบ
Millingtonia Hortensis Linn
กาซะลอง
- ไม้ยืนต้น
- ดอกปีบนำมาตากแห้ง ปรุงกับยาฉุนมวนเป็นบุหรี่ไทยสูบ ทำให้มีกลิ่นหอมชวนสูบ
- ราก บำรุงปอด แก้หอบเหนื่อย
Calabura, Jamalcan, cherry, jam tree
ครบฝรั่ง,ตะขบ,ตะขบฝรั่ง
Muntingla calabura L.
ถิ่นกำเนิดอเมริกาใต้ ขึ้นทั่วไปในเขตร้อน เกิดตามที่รกร้างหรือป่าโปร่ง
- ใช้เป็นยาระบาย แก้ปวดศีระษะ แก้หวัด ลดไข้
- ผลสุกรสหวานเย็น กลิ่นหอม
ต้นมะเขือพวง
ดอกมะลิป่า
ต้นมะค่า
ดอกปีบ-ต้นปีบ
Millingtonia Hortensis Linn
กาซะลอง
- ไม้ยืนต้น
- ดอกปีบนำมาตากแห้ง ปรุงกับยาฉุนมวนเป็นบุหรี่ไทยสูบ ทำให้มีกลิ่นหอมชวนสูบ
- ราก บำรุงปอด แก้หอบเหนื่อย
